معماری: بعد چهارم زندگی

انجمن علمی معماری دانشگاه شهید چمران اهواز

فلیپ جانسون و خانه شیشه ای

فیلیپ جانسون (Philip Johnson)، معمار، مورخ معماری، موزهدار، گردآورنده آثار هنری و یکی از شخصیتهای برجسته معماری و طراحی قرن بیستم، 25 ژانویه، در سن 98 سالگی در خانه معروف شیشهای خویش، در New Canaan ، Connecticut درگذشت.

philipe j - picture 1

فیلیپ جانسون، معمار نوآوری که آسمانخراشهای شیشهای را رواج داد و بعدها با طرحهای جسورانه و نوستالژیک پستمدرن قالبهای پیشین خویش را در هم شکست، طی 50 سال، یکی از تأثیرگذارترین چهرههای معماری و طراحی آمریکا بوده است، بطوریکه بسیاری از ساختمانهای آمریکا در نیمه دوم قرن بیستم بر اساس اصول معماری بنیان نهاده شده توسط او، ساخته شدهاند.

فیلیپ جانسون در 8 جولای 1906 در Cleveland اوهایو به دنیا آمد. او در سال 1930 موفق به دریافت مدرک B.A. فلسفه (و یا تاریخ معماری، به روایت برخی منابع) از دانشگاه هاروارد گردید. او پس از فارغالتحصیلی، دپارتمان معماری موزه هنر مدرن (MOMA) نیویورک را برای نخستین بار در سطح موزههای ایالات متحده، به منظور مطالعه و کنکاش در معماری (به عنوان یک هنر)، تأسیس نمود و مدیریت آن را طی دو دوره بر عهده گرفت: یک بار بین سالهای 1930 و 1936 و بار دیگر بین سالهای 1946 تا 1954.

philipe j - picture 9

در سال 1932، فیلیپ جانسون با همکاری هنری راسل هیچکاک (Henry-Russell Hitchcock)، مورخ معماری، نمایشگاه برجسته و تأثیرگذاری با عنوان سبک بینالمللی (The International Style) در MOMA ترتیب داد که به واسطه آن عده زیادی از بازدیدکنندگان آمریکایی با معماری مدرن اروپا و مدرنیستهای اروپایی از قبیل میس وندررو، والتر گروپیوس و لوکوربوزیه آشنا شدند. همچنین جانسون و هیچکاک اصول معماری مدرن را در کتابی بنام سبک بینالمللی: معماری بعد از سال 1922 (The International Style: Architecture since 1922) گردآوری و تدوین نمودند که این کتاب ضمن آشنا ساختن معماران آمریکایی با یک گرایش و راهکار انقلابی در طراحی، موجب شکلگیری جنبش و سبکی با همین نام در معماری معاصر جهان شد. سبک بینالمللی که مشخصه آن کاربرد مصالح مدرن از قبیل شیشه و فولاد و تأکید بر کارکرد و سازه، بجای توجه به دکوراسیون و تزیینات، است، علاوه بر اینکه معماری آمریکا را به شدت تحت تأثیر قرار داد، تا 50 سال بعد، بر معماری جهان نیز حکمفرما بود. جانسون در دهه 1930، علاوه بر این اقدامات، از ثروت شخصیاش نیز برای پشتیبانی و ایجاد انگیزه در بسیاری از معماران مدرن که برجستهترین آنها میس وندررو بود، بهره گرفت.

خانه شیشه ای:

نخستین تمرین‌های معماری فیلیپ جانسون که بعداً بسیار تاثیرگزار شد، استفاده‌اش از شیشه بود. «خانه شیشه‌ای» شاهکار جانسون در سال ۱۹۴۹ بود که وی این ساختمان را برای اقامت خود در نیو کنان در ایالت کانتیکت طراحی کرد، و اثری عمیق و دارای نفوذ شناخته شد.

philipe j - picture 3

ایده اولیه یک خانه شیشه‌ای قرار داده شده در یک منظره زیبا در محیطی زیبا به جای دیوارهای واقعی توسط نویسنده‌های زیادی در آلمان در سالهای ۱۹۲۰ توسعه داده شده بود. و همچنین فرم کلی و اولیه آن توسط استادِ جانسون، میس فن در روهه اسکیس زده شده بود (شماتیک آن کشیده شده بود). این ساختمان مینیمال (ساده گرا)، دارای سازه ساده، هندسه، تناسبات و افکت شفافیت و انعکاس شیشه ‌است.

سایت این خانه در نوک فوقانی خط الراس توپوگرافی مِلک شخصی فیلیپ جانسون است که به یک تالاب دید دارد. جداره‌های این ساختمان از شیشه و استیل رنگ شده سیاه ذغالی است. کف آجری آن با زمین اطراف تراز نبوده و ۱۰ اینچ بالاتر از آن است. فظای داخلی آن، فظای بازی است که با کابینت‌های کم ارتفاعی از چوب گردو تقسیم بندی شده‌است. یک استوانه آجری که حمامش را شکل میدهد، تنها جسمی است که از کف به سقف رسیده‌است.